Łona, Matylda Damięcka, Sylwia Chutnik, Małgorzata Lebda i inni opowiedzą kultowe polskie filmy. 20 listopada rusza Festiwal Korelacje

Polskie dzieła z autorskimi narracjami obejrzało już tysiące widzów w całym kraju – na czele z „Wilczycą” Marka Piestraka, która powróciła na duży ekran dzięki wybitnej interpretacji Doroty Masłowskiej. To zupełnie nowy sposób doświadczania kina i pierwsza taka inicjatywa w Polsce.

Głosy narratorów wplecione są pomiędzy oryginalne dialogi. To rodzaj subiektywnego oprowadzania po filmie, interpretowania go w swobodny, często emocjonalny sposób, dzięki czemu wszyscy – także osoby z ograniczeniami wzroku czy słuchu – oglądają film oczami narratora. – Inspiracją dla powstania festiwalu była idea dostępności, a przede wszystkim audiodeskrypcja, czyli werbalny opis tego, co dzieje się na ekranie – mówi Piotr Krzykwa, pomysłodawca i dyrektor Festiwalu Korelacje, który od lat pracuje z dostępnością w filmach.

Kino z literackim komentarzem

W tym roku narracje do filmów napisali i nagrali: raper Adam „Łona” Zieliński, aktorka, wokalistka i ilustratorka Matylda Damięcka, pisarka i aktywistka Sylwia Chutnik, autor tekstów i lider zespołu Hurt Maciej Kurowicki, poetka i prozaiczka Małgorzata Lebda oraz reżyser i scenarzysta Bartek Kędzierski. Ich oczami obejrzymy „Klątwę Doliny Węży” w reż. Marka Piestraka, „Rejs” w reż. Marka Piwowskiego, „Seksmisję” w reż. Juliusza Machulskiego, filmy dokumentalne Władysława Ślesickiego, „Słoneczny zegar” Andrzeja Kondratiuka oraz „Porno” w reż. Marka Koterskiego w interpretacji Czesia, Marcela i Pułkownika – bohaterów serialu „Włatcy Móch”. To tytuły, które mają dziś status kultowych, a pochodzące z nich dialogi na stałe wpisały się w popkulturę. – „Rejs” od dziecka był przeze mnie najczęściej cytowanym filmem. Myślę, że kaseta VHS w pewnym momencie odmówiła dalszej eksploatacji i zażądała odszkodowania za wyzysk. Mam spory sentyment do filmów z udziałem Maklakiewicza, Himilsbacha i metody castingowej opartej na „prawdziwkach” – mówi Matylda Damięcka.

Autorskie komentarze umożliwiają odczytanie filmowych dzieł na nowo, przez pryzmat współczesnej kultury i innych już standardów, często z dystansem i dawką nostalgii, a przede wszystkim przez osobistą soczewkę zaproszonych gości, do których należy wybór tytułu. – Wychowałam się na wsi w Beskidzie Sądeckim, a Ślesicki nakręcił tam w okolicach ważny dla mnie film „Chyłe pola", który jest filmem głęboko humanistycznym, a przy tym mówią tam żywioły, krajobraz, prości ludzie. Do ostatnich z moich książek wykorzystałam też ten tytuł, czyniąc go drugim członem i tak wydałam książkę poetycką „Dunaj. Chyłe pola", która poprzez organiczność, krajobraz, to co proste, a fundamentalne rozmawia z dokumentem Ślesickiego. Pozostałe dwa tytuły wybrałam w trosce o to, żeby stworzyć tryptyk, który ukaże ludzką pracę, jej trud, siłę, marzenia, codzienność, która teraz po latach wydaje się być czymś egzotycznym, za czym można nawet zatęsknić – opowiada Małgorzata Lebda.

Piestrak i Łona na otwarcie festiwalu. Seanse w pięciu miastach

O filmie otwarcia tegorocznego festiwalu Łona mówi, że „to najbardziej strzelisty akt kina przygodowego z krajów demokracji ludowej”. „Klątwa Doliny Węży” ucieszy fanów Marka Piestraka, którego określa się jako jednego z najciekawszych twórców rodzimej kinematografii. W latach 80. jego filmy gromadziły milionową publiczność, a dziś powracają na wielki ekran, między innymi dzięki towarzyszącym im narracjom. Po projekcji odbędzie się dyskusja z udziałem Łony, reżysera Marka Piestraka, dyrektora Festiwalu Korelacje Piotra Krzykwy oraz Roberta Więckowskiego, wiceprezesa Fundacji Kultury Bez Barier. – Świetnie się bawiłem przy pisaniu narracji do tego filmu. To się wydawało początkowo igraszką — ot, niewinnym zadankiem na parę dni, a zamieniło się w wielotygodniowy bój, w którym balansowałem między dodawaniem czegoś od siebie a elementarną integralnością oryginalnego dzieła. W pewnym momencie czułem się jakbym montował ten film, poznałem każdą scenę „Klątwy” na wylot, mogę „Klątwę” opowiadać ujęcie po ujęciu, i jest to wiedza, umówmy się, bezcenna – komentuje Łona.

Inauguracja festiwalu transmitowana będzie z Wrocławia do kina Luna w Warszawie, Centrum Kultury w Lublinie (jako część Lubelskiego Festiwalu Filmowego), kina Spektrum w Gdańsku i do kina Pionier 1907 w Szczecinie, rodzinnym mieście Łony.

Na duży ekran powrócą również trzy zeszłoroczne tytuły. Artur Andrus oprowadzi po dziele „Chudy i inni” w reż. Henryka Kluby – poetyckiej balladzie o robotnikach-awanturnikach z kompozycjami Wojciecha Kilara i głosem Zdzisławy Sośnickiej, a Michał Witkowski opowie „Dług” w reż. Krzysztofa Krauzego – jedno z najważniejszych polskich dzieł filmowych okresu transformacji. Zobaczymy też „To tylko Rock” w reż. Pawła Karpińskiego z narracją Doroty Masłowskiej. W filmie występują ikony rodzimej sceny muzycznej, takie jak Lady Pank, Dezerter czy Oddział Zamknięty.

• „Klątwa Doliny Węży”, reż. Marek Piestrak (1987)
  autorska narracja: Łona | premiera, gala otwarcia
• „Seksmisja”, reż. Juliusz Machulski(1983 r.)
  autorska narracja: Maciej Kurowicki | premiera
• „Rejs”, reż.Marek Piwowski (1970 r.)
  autorska narracja: Matylda Damięcka | premiera
• „Słoneczny zegar”, reż. Andrzej Kondratiuk (1997 r.)
   autorska narracja: Sylwia Chutnik | premiera
• „Chyłe pola” (1970 r.),„Rodzina człowiecza” (1966 r.), „Opowieść o drodze” (1958 r.), reż. Władysław Ślesicki
   autorska narracja: Małgorzata Lebda | premiera
• „Porno”, reż.Marek Koterski (1989 r.)
  autorska narracja: Bartek Kędzierski | premiera
• „To tylko Rock”, reż. Paweł Karpiński (1983)
  autorska narracja: Dorota Masłowska
• „Dług”, reż. Krzysztof Krauze (1999)
  autorska narracja: Michał Witkowski
• „Chudy i inni”, reż. Henryk Kluba (1966)
  autorska narracja: Artur Andrus

Trwa sprzedaż biletów. Przez strony www.dcf.wroclaw.pl i www.korelacje.org.pl oraz w kasach kina DCF można zakupić je w cenie 35 zł (normalny), 25 zł (ulgowy), 20 zł (przy zakupie minimum 3 biletów) i 1 zł (dla asystenta osoby z niepełnosprawnością).

Animacje z narracjami i dyskoteka dla festiwalowiczów

Seanse premierowe poprzedzone będą animacjami z autorskimi narracjami m.in. Darii ze Śląska, Beaty Kwiatkowskiej, Konrada Imieli czy Tomka Tryzny, które powstały we współpracy z Kinomuralem – festiwalem sztuki nowych mediów i prezentowane były we wrześniu na ścianach wrocławskiego Nadodrza w ramach projektu „Złanocka”. Z kolei po seansach zaplanowane są spotkania z autorami narracji oraz zaproszonymi gośćmi. Zgodnie z festiwalową tradycją nie zabraknie odskoczni od filmów – 21 listopada w Concordia Design odbędzie się wyjątkowa dyskoteka. W rolę DJ-ów na jedną noc wcielą się Sylwia Chutnik i Maciej Kurowicki. Wstęp z biletem na dowolny seans festiwalu.

Festiwal dostępny w całej Polsce

Festiwal Korelacje jest wydarzeniem w pełni dostępnym. Narracje w filmach prezentowane są w formie nagrań głosowych oraz napisów SDH (dla niesłyszących). Dodatkowo na polski język migowy (PJM) tłumaczone są spotkania po seansach oraz kilka piosenek festiwalowej dyskoteki. Z kolei 22 listopada, po filmie „Rejs”, odbędzie się spotkanie wokół dostępności, m.in. z udziałem Łukasza Kowalskiego, komika z wadą słuchu, a także warsztaty, które w praktyczny sposób pozwolą wyobrazić sobie, jak bardzo zmienia się świat, gdy zmienia się sposób, w jaki można z niego korzystać. Wydarzenia organizowane są we współpracy z Biurem Wrocław bez barier Urzędu Miejskiego we Wrocławiu i w partnerstwie z Fundacją Katarynka. Wstęp wolny.

Po festiwalu wybrane produkcje trafią na platformę Adapter.pl – pierwszy w Polsce portal VOD z filmami dostosowanymi dla widzów z dysfunkcją wzroku i słuchu i na platformę 35mm.online, a na początku 2026 roku do dystrybucji w Sieci Kin Studyjnych.

Prezentowane na festiwalu filmy pochodzą z zasobów Wytwórni Filmów Fabularnych i Dokumentalnych w Warszawie. Organizatorami Festiwalu Korelacje są Kineskop oraz Dolnośląskie Centrum Filmowe. Więcej informacji: www.korelacje.org.pl i www.dcf.wroclaw.pl.

Patronem wydarzenia jest Program 3 Polskiego Radia